کاظم‌خوجه
کاظم خوجه
Kāzem Xoje
روستایی واقع در دهستان آق‌سو، بخش مرکزی شهرستان کلاله، استان گلستان.
کاظم خوجه در 16 کیلومتری شرق شهر کلاله، طول جغرافیایی 0ً 37َ °55 و عرض جغرافیایی 27ً 26َ °37 و در ارتفاع 402 متری از سطح دریا قرار گرفته است.[1]
کاظم‌خوجه از شمال به روستای کوینه‌یورت حاجی‌حسن و ارتفاعات، از جنوب به روستای گونیلی و ارتفاعات، از شرق به روستای حاجی‌حسن و از غرب به روستای صالح‌آباد چقرلی محدود می‌شود.
اکثر ساکنان این روستا مهاجرانی از سیستان هستند که در حدود سال ۱۳۳۰ به این منطقه آمده‌اند. [2] بر اساس سرشماری سال ۱۳۴۵ش، در این روستا ۳۳ خانوار ساکن بودند. [3] بسیاری از اهالی روستا، پیش از سکونت در محل کنونی، در زمین‌های کشاورزی اطراف آن زندگی می‌کردند و پس از پیروزی انقلاب اسلامی به این مکان نقل مکان کردند. از نخستین خانواده‌ها می‌توان به خانواده‌های پُردل شیخی و شامیر شیخی اشاره کرد.
معماری خانه‌ها و بافت سنتی روستا همچنان حفظ شده و بسیاری از خانه‌ها هنوز گِلی هستند؛ اما در سال‌های اخیر، ساخت خانه‌هایی با مصالح ساختمانی جدید، از جمله میلگرد، آجر و … با پوشش‌هایی مانند حلب، ایرانیت و ایزوگام رواج یافته و به‌تدریج خانه‌های گِلی تخریب و با بناهایی نوساز جایگزین می‌شوند.
موقعیت جغرافیایی و اراضی اطراف روستا بدین شرح است: در شمال آن رشته‌کوه‌هایی با نام محلی «بی‌بی صنم» و در جنوب آن ارتفاعات جنگل گلستان قرار دارد که روستا را احاطه کرده‌اند.
اهالی بر این باورند که شخصی به نام کاظم‌خوجه، که از صوفیان زمان خود بود، در این محل دفن شده و مزار او در جوار روستا قرار دارد؛ ازاین‌رو نام روستا نیز «کاظم‌خوجه» گذاشته شده است.[4]
اکثریت مردم این روستا به گویش سیستانی سخن می‌گویند و دین آنان اسلام با مذهب تشیع است. حدود ۱۵ خانوار کُرد نیز در این روستا ساکن هستند که علاوه بر زبان سیستانی، به زبان کُردی هم صحبت می‌کنند. طوایف ساکن در روستا عبارت‌اند از: شیخ، چاری، لگزایی و کُرد.
شغل اصلی امروزی مردم روستا کشاورزی است. در سال‌های نه‌چندان دور، این روستا مرکز جمع‌آوری شیر روستاهای هم‌جوار بود. تولید کاه به‌عنوان خوراک دام نیز از دیگر محصولات روستاست و کشاورزان این ناحیه کاه موردنیاز دامداران بسیاری از شهرها و استان‌های هم‌جوار را تأمین می‌کنند.
باغ‌های زیتون در سال‌های اخیر رونق خوبی گرفت، اما خیلی زود با سرمای شدید مواجه شد و محصول مناسبی نداد؛ بنابراین مردم از کاشت و نگهداری آن منصرف شدند. در مقابل، کشت باغ‌های سیب و گلابی پس از آن رونق یافت.[5]
آداب و رسوم ویژه‌ی سیستانی همچنان کمابیش در این روستا رواج دارد. سوغات و صنایع‌دستی هرچند از رونق افتاده، اما در گذشته هنرهایی چون پرده‌دوزی، حصیربافی پشت پنجره و دوخت لباس‌های محلی با زیبایی خاص، توسط دختران و زنان روستا انجام می‌شد. از غذاهای محلی که هنوز هم پخته می‌شود می‌توان به کشک زابلی، دوق‌بورگ و قورت‌مال اشاره کرد. همچنین بازی‌های بومی‌ـ‌محلی همچون چوب‌بازی، کبدی و سه‌چاپی هنوز در روستا رایج است.[6]
آرامگاه شاعر نامدار ترکمن، مسکین قلیچ (متولد ۱۲۶۸ق و متوفی ۱۳۲۵ق)، که از طایفه‌ی گوکلان و تیره‌ی آتا بود، در این روستا قرار دارد
موقعیت بکر و طبیعت زیبای روستا به‌گونه‌ای است که گردشگران را جذب می‌کند. در مسیر روستای بیات، محلی برای گردش و تفریح اهالی روستا و سایر گردشگران قرار دارد که اردوهای دانش‌آموزی نیز در آن برگزار می‌شود.
به‌لحاظ جمعیتی، این روستا بر اساس سرشماری سال ۱۳۴۵ش، ۱۴۴ نفر جمعیت داشت. .[7] اما در سال ۱۳۵۵ش، جمعیت روستا به ۹۴ خانوار و ۴۲۴ نفر رسید. آمار جمعیتی این روستا بر اساس سرشماری‌های رسمی مرکز آمار ایران به شرح زیر است.[8]
|
سال |
خانوار |
جمعیت |
|
1355 |
94 |
424 |
|
1365 |
114 |
584 |
|
1375 |
214 |
1186 |
|
1385 |
312 |
1409 |
|
1390 |
378 |
1539 |
|
1395 |
412 |
1511 |
از امکانات موجود روستا می‌توان به دو باب مسجد، یک باب حسینیه، شبکه‌ی روشنایی برق، مدرسه‌ی ابتدایی (تأسیس ۱۳۵۳ش) و متوسطه‌ی اول (تأسیس ۱۳۶۲ش)، خانه‌ی بهداشت، دفتر مخابراتی، گازرسانی، آب آشامیدنی، تلفن ثابت، دو باب نانوایی و ساختمان دهیاری اشاره کرد که بیشتر این امکانات پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران ایجاد شده است.
از امکانات موجود روستا می توان به دو باب مسجد و یک باب حسینیه، روشنایی برق، مدرسه ابتدایی تاسیس سال 1353ش. و متوسطه اول، تاسیس 1362ش.، خانه بهداشت، دفتر مخابراتی، گازرسانی، آب آشامیدنی، تلفن ثابت، دو باب نانوایی و ساختمان دهیاری اشاره کرد که بیشتر این امکانات پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، ایجاد شده است.
دو نفر از اهالی روستا در دوران جنگ تحمیلی ایران و عراق به شهادت رسیدند.[9]
[1] پایگاه نامهای ملی جغرافیایی ایران
[2] فجوری ، ۱۳۹۳، ص. ۱۹۹
[3] مرکز آمار ایران، ۱۳۴۵
[4] احسانی‌نژاد، 1398
[5] احسانی‌نژاد، 1398
[6] چاری، 1400
[7] مرکز آمار ایران، 1345.
[8] مرکز آمار ایران.
[9] احسانی‌نژاد، 1398
منابع:
- سازمان نقشه‌برداری کشور، پایگاه ملی نامهای جغرافیایی ایران. قابل دسترسی در: https://gndb.ncc.gov.ir
- فجوری، ستاربردی. (۱۳۹۳). تاریخ پیدایش و شکل‌گیری شهر کلاله (چاپ اول). گرگان: انتشارات مختومقلی فراغی.
- فجوری، ستاربردی. (1398). گفتگوی شخصی با مهدی احسانی‌نژاد. 4 آبان.
- فجوری، ستاربردی. (1400). گفتگوی شخصی با محمد چاری. 3 آبان.
- مرکز آمار ایران:https://www.amar.org.ir