قربان‌پیکار
قربان‌پیکار
Qorbān Peykār
روستایی واقع در دهستان مراوه‌تپه، بخش مرکزی، شهرستان مراوه‌تپه، استان گلستان.
این روستا در 10 کیلومتری از مرکز شهرستان مراوه‌تپه، در طول جغرافیایی 15ً 51َ °55 وعرض جغرافیایی 9ً 53َ °37 با 180 متر ارتفاع از سطح دریا قرار دارد.[1] موقعیت‌های جغرافیایی اطراف روستا عبارت‌اند از: در شرق، روستاهای شارلوق و قراول‌دفه؛ در شمال، رودخانه اترک، آرتق‌نینگ‌دره‌سی و قرقلی‌دره؛ در غرب، روستاهای شورجه و لی‌لنگ‌دفه؛ و در جنوب، روستای دیگلی‌داش و تپه آق‌دفه.[2]
اهالی روستا بر این باورند که نام آن برگرفته از نام یکی از بزرگان محلی به نام قربان‌پیکار است. همچنین، این روستا پیش‌تر به دلیل وجود تپه‌ای در شمال غرب آن به نام لیلنگ، «لیلنگ تپه» نیز نامیده می‌شد.[3]
اما آنچه مسلم است این است که اهالی روستا زندگی عشایری و کوچ‌نشینی را تجربه کرده‌اند و در مناطق مختلفی از جمله نارلی‌داغ، تمرقره‌قوزی و ئیلی‌بدراق به همراه دام‌های خود به طور مداوم در حال کوچ بوده‌اند. تا اینکه در محل فعلی روستای میدانجیق سکونت گزیده و برای خود خانه‌هایی ساخته و تقریباً سکونت دائمی را پذیرفته‌اند.
شخص قربان‌پیکار، نخستین فردی بود که پس از زلزله سال ۱۳۴۹ش در این محل ساکن شد. گروهی از اهالی که ابتدا در دره‌ی قرقلی‌دره سکونت داشتند و باغ‌های فراوانی از انار، انجیر و ... را دارا بودند، به این محل مهاجرت کردند. پس از آن، گروه دیگری که در میدانجیق بودند نیز در این مکان سکونت اختیار کردند.[4] در سال‌های اخیر، به‌دلیل ساخت سد چایلی و قرار گرفتن روستا در طرح جابجایی، اهالی از هر گونه خدمات دولتی محروم شده و در انتظار جابجایی و اسکان دائمی به سر می‌برند.
زبان اهالی این روستا ترکمنی است. تمامی ساکنان مسلمان، اهل سنت و پیرو مذهب حنفی هستند. اهالی این روستا همگی ترکمن از طایفه یموت و تیره دوجی می‌باشند که شامل نام‌های خانوادگی حاجیلی‌دوجی، اوزنی‌دوجی، نیک‌پور، قلیچی‌دوجی، باجقی، پهلوان‌دوجی، دوجی‌نژاد، بیکی‌دوجی، حامدی و صادقی است.[5]
اغلب مردم روستا به دامداری اشتغال دارند که شامل نگهداری گاو، گوسفند و بز می‌شود. در این روستا تقریباً ۱۲۰۰ راس گوسفند، ۳۰۰ رأس بز و ۱۹۰ رأس گاو نگهداری می‌شود. معمولاً درآمد مردم از فروش بره و محصولات لبنی، به‌ویژه کشک، تأمین می‌گردد.
کشاورزی نیز یکی دیگر از مشاغل مردم است که بیشتر شامل کشت گندم، جو، هندوانه و خربزه می‌شود. هندوانه کشت شده در حاشیه رودخانه اترک در منطقه شهرت دارد و طرفداران زیادی دارد. زمین‌های قابل کشت در این روستا حدود ۷۵۰ هکتار است.
باغداری چندان در این روستا رونق ندارد و معمولاً هر خانواده در حیاط منزل خود برخی درختان از جمله توت و اروس‌آغاچ را برای سایه‌افشانی کاشته‌اند. همچنین درختان مثمری مانند زیتون و انجیر نیز وجود دارد.
به دلیل محدودیت زمین‌های کشاورزی و سطح پایین درآمد، بسیاری از اهالی روستا از طریق کارگری امرار معاش می‌کنند.[6]
معماری خانه‌ها و بافت سنتی روستا همچنان حفظ شده و بسیاری از خانه‌ها هنوز گلی هستند. اما در سال‌های اخیر، ساخت خانه‌هایی با مصالح نوین از جمله میلگرد، آجر و ... با پوشش‌هایی مانند حلب، ایرانیت و ایزوگام رواج یافته است. به تدریج خانه‌های گلی تخریب شده و جای خود را به ساختمان‌های مدرن‌تر می‌دهند.[7]
از مکان‌های گردشگری روستا می‌توان به لی‌لنگ‌دفه و قراول‌دفه اشاره کرد که اهالی معمولاً برای گذران اوقات فراغت و تفریح به آن‌ها مراجعه می‌کنند، به ویژه در فصل بهار. همچنین در دشت‌های اطراف روستا قارچ‌های خودرو و بوته‌های اسپند وجود دارد که برای برخی از اهالی به عنوان منبع درآمد محسوب می‌شود.[8]
آداب و رسوم اهالی روستا مانند مراسم عروسی، عیدین قربان و فطر، یوور، نماز تراویح و ختم قرآن در ماه مبارک رمضان، مراسم آق‌آش در سن ۶۳ سالگی و دیگر مناسک، همچون سایر ترکمن‌ها به‌جا آورده می‌شود.
در میان زنان و دختران روستا، صنایع دستی مانند قالی‌بافی، پشتی‌ترکمنی، جانمازی، سوزن‌دوزی، بالاک‌دوزی و امثال آن کمابیش رواج دارد. غذای محلی و اصلی اهالی امروزه «چکدرمه» نام دارد. سایر غذاهای محلی عبارتند از: چورفا، سویت‌لی آش، قاتیق‌لی آش، اون‌آش و غیره.
از جمله بازی‌های بومی و محلی که در سال‌های گذشته رواج داشته و امروزه بسیار کمرنگ یا حتی فراموش شده‌اند، می‌توان به گللیم‌پرچک، چورگ، آی‌ترک گون‌ترک، آششیق، توپ‌قاق‌دیر، لالایی دختران، یوزگ و ... اشاره کرد.[9]
آمار جمعیت روستا بر اساس سرشماری نفوس و مسکن ایران به شرح زیر است: [10]
|
سال |
خانوار |
جمعیت/ نفر |
|
1335 |
* |
* |
|
1345 |
10 |
51 |
|
1355 |
20 |
[11] 110 |
|
1365 |
32 |
161 |
|
1375 |
49 |
283 |
|
1385 |
64 |
356 |
|
1390 |
86 |
377 |
|
1395 |
115 |
429 |
اولین مسجد و محل عبادت اهالی روستا در سال ۱۳۶۴ش با همکاری اهالی ساخته شد. حضور اولین معلم در روستا به سال ۱۳۵۷ش بازمی‌گردد که در آن سال با حضور سپاه دانش آغاز شد، اما پس از چند ماه مدرسه تعطیل شد. سپس در سال ۱۳۵۹ش مجدداً مدرسه با حضور معلمی از مینودشت راه‌اندازی گردید.
از دیگر امکانات دولتی روستا می‌توان به برق در سال ۱۳۷۲ و آب لوله‌کشی از چشمه ساوه در سال ۱۳۸۰ اشاره کرد. پیش از بهره‌مندی از آب لوله‌کشی، اهالی روستا از آب رودخانه اترک استفاده می‌کردند.[12]
[1] سازمان نقشه برداری کشوری.
[2] اوزون‌دوجی، 1401؛ حاجیلی‌دوجی، 1401
[3] اوزون‌دوجی، 1401
[4] حاجیلی‌دوجی، 1401؛ اوزون‌دوجی، 1401
[5] حاجیلی‌دوجی، 1401
[6] حاجیلی‌دوجی، 1401؛ اوزون‌دوجی، 1401
[7] اوزون‌دوجی، 1401
[8] حاجیلی‌دوجی، 1401
[9] حاجیلی‌دوجی، 1401
[10] مرکز آمار ایران
[11] در این سرشماری علاوه بر قربان‌پیکار، لیلنگ تپه نیز نوشته شده است.
[12] حاجیلی‌دوجی، 1401؛ اوزون‌دوجی، 1401
منابع:
- سازمان نقشه برداری کشوری، پایگاه نام‌های جغرافیایی ایران:http://gndb.ncc.org.ir/
- فجوری، ستاربردی. (1401). گفتگوی شخصی با بایرام‌قلیچ حاجیلی‌دوجی (دهیار سابق). 12 اردیبهشت.
- فجوری، ستاربردی. (1401). گفتگوی شخصی با سبحان‌بردی اوزون‌دوجی (دهیار سابق). 12 اردیبهشت.
- فجوری، ستاربردی. (1401). گفتگوی شخصی با نورمحمد اوزون‌دوجی (فرهنگی بازنشسته). 28 اردیبهشت.
- مرکز آمار ایران https://www.amar.org.ir/.