دوولت‌ اورلان

دوولت‌اورلان

Dowlat Urlān

روستایی‌واقع در دهستان‌ پالیزان، بخش‌ مرکزی شهرستان مراوه‌تپه، استان گلستان.

این روستا در 26 کیلومتری شمال شهرستان مراوه‌تپه در طول جغرافیایی 19ً  8ً °56  و عرض جغرافیایی  26ً  59َ °37 و در ارتفاع 507 متری از سطح دریا قرار دارد.[1]

موقعیت‌های جغرافیایی اطراف روستا به این شرح است: در شمال، قاپلانقلی؛ در شرق، شاخلی، قارری آلچکلی و سودلی؛ در غرب، ارمی‌آباد؛ و در جنوب، گواندر، قارقلی‌دره و آلچکلی قرار دارند. نزدیک‌ترین روستا به دولت‌اورلان، داغدانلی‌جا است که حدود یک کیلومتر فاصله دارد و روستای بعدی نیز شاخلی نام دارد که در فاصله دو کیلومتری واقع شده است.   

وجه تسمیه روستا طبق روایت محلی چنین است: بر اساس گفته‌های برخی از سالمندان، در گذشته شخصی به نام دوولت در این محل به دلایلی مورد ضرب و شتم قرار گرفته و به همین سبب این مکان را «دوولت‌اورلان» نامیده‌اند که در زبان محلی به معنای محلی که دوولت مورد کتک‌کاری قرار گرفته است.[2]

اهالی این روستا گروهی از ترکمن‌های طایفه‌ی بَهْلَکه هستند که به‌صورت ییلاق و قشلاق در مکان‌های مختلف، از جمله آلچکلی، ایشان‌قاقا و ... سکونت داشته‌اند. بنیان‌گذار اصلی روستا شخصی به نام جان‌محمد است که پس از سال‌ها زندگی کوچ‌نشینی، اقامت دائمی در این مکان را برگزیده است. به باور اهالی، در حدود سال ۱۳۱۶ش در این محل ساکن شده‌اند.[3]

زبان اهالی این روستا ترکمنی است و همگی مسلمان، اهل سنت و پیرو مذهب حنفی هستند. مردم این روستا همگی از ترکمن‌های طایفه‌ی یموت و تیره‌ی بهلکه‌اند. عسگری خانقاه در تقسیم‌بندی طایفه‌ی یموت، آن‌ها را به سه گروه ویس، شرپ و چونی تقسیم کرده و گروه شرپ را نیز به چهار شاخه‌ی دیه‌جی، سردار، غراوی و بَهْلَکه تفکیک نموده است.[4]  در کتاب «سفرنامه استرآباد» که در دوره قاجار نوشته شده است، آمده است که محل سکونت طایفه‌ی بَهْلَکه در حوالی رود اترک بوده و حدود ۲۶۰ خانه در آن منطقه وجود داشته است.[5] منطقه‌ی آلچکلی دارای آب آشامیدنی مناسب است و همچنین منطقه‌ی قره‌قول‌تپه به‌خاطر مناظر بدیع بهاری، محل گردشگری اهالی و مهمانان روستا محسوب می‌شود.

کشاورزی یکی از مشاغل اصلی اهالی روستا است و حدود ۶۰ هکتار زمین زیر کشت قرار دارد. محصولات کشت‌شده شامل گندم، جو، زیره، کلزا، هندوانه، کنجد و مواردی دیگر است. دامداری نیز از دیگر مشاغل اهالی روستا به شمار می‌رود. تعداد دام‌های موجود در روستا تقریباً شامل ۷۰۰ رأس گوسفند، ۴۰۰ رأس بز و ۶۰ رأس گاو است. باغداری در این روستا بسیار محدود بوده و بیشتر در حد باغات کوچک حیاط منازل است که انواع میوه‌هایی مانند آلو، انجیر، انار، گردو، گلابی، انگور و ... را در بر می‌گیرد.   

آداب و رسوم اهالی روستا مانند مراسم عروسی، عیدهای قربان و فطر، یارمضان، آق‌آش و ... مشابه سایر ترکمن‌ها برگزار می‌شود. یکی از رسوم ثابت و ماندگار این روستا، مراسم شب قدر است که هر ساله بزرگ و کوچک، زن و مرد در منزل یکی از اهالی گرد هم می‌آیند و تا صبح را با خواندن قرآن، نماز و دیگر مراسم دینی سپری می‌کنند. از دیگر آداب پسندیده‌ی اهالی، مشارکت و همکاری در انجام امور مختلف به‌ویژه یوور است؛ بدین معنا که اهالی در جمع‌آوری محصول نهایی، ساخت خانه، پشم‌چینی گوسفندان و ... به یکدیگر کمک می‌کنند و یار و یاور یکدیگر هستند.

صنایع دستی در بین زنان و دختران روستا شامل فرش‌بافی، بالاق‌دوزی، پرده‌دوزی، نمدمالی، نخ‌ریسی و ... است که همچنان تا حدی رونق دارد. در زمینه‌ی صنایع چوبی، می‌توان به تقان‌دردی قادرپور اشاره کرد که کارگاهی کوچک و مکانی برای ساخت داس، تیشه، چاقو و ابزارهای مشابه داشت.  

غذاهای محلی این روستا شامل چکدرمه، اون‌آش، اوسسناقاینار، آیران‌چوربا، جززیق‌لی‌آش، قایش، چوربا و ... می‌شود. از جمله بازی‌های بومی و محلی که در گذشته رواج داشته و امروزه بسیار کمرنگ یا حتی فراموش شده‌اند، می‌توان به چورگ، قورریق، چللگ، بوقین‌مجا، قاق‌ماتوپ، آششیق، قاق‌دیر و ... اشاره کرد. همچنین بازی یوزگ مخصوص شب‌های عروسی بوده است.[6]

آمار جمعیت روستا بر اساس سرشماری نفوس و مسکن به شرح زیر است:[7]

اولین مسجد روستا در سال ۱۳۸۷ش در مساحتی حدود ۷۰ مترمربع ساخته شد. پیش از آن، اهالی برای اقامه نماز جماعت، به ویژه نماز تراویح، به مسجد روستای شاخلی مراجعه می‌کردند و گاهی نیز نماز به صورت فردی در منازل برگزار می‌شد. حضور معلم نهضت سوادآموزی و تعلیم و تربیت در روستا به سال ۱۳۶۷ش بازمی‌گردد. در سال ۱۳۷۷ش این مدرسه با واگذاری به آموزش و پرورش، به نام آزادی دوولت‌اورلان نامگذاری شد. در سال ۱۳۹۶ش مدرسه‌ای دو کلاسه با هزینه‌ی خیرین و مشارکت دستگاه‌های دولتی ساخته شد. از جمله امکانات دولتی دیگری که پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایجاد شده‌اند، می‌توان به دکل صداوسیما، دکل مخابراتی همراه اول، گازرسانی در حال اجرا، برق (از سال ۱۳۷۶ش)، آب لوله‌کشی و جاده آسفالته از مراوه‌تپه تا روستای بسطام‌دره اشاره کرد؛ البته سه کیلومتر باقی‌مانده از این مسیر هنوز آسفالت نشده است.[8]

منابع:

• سازمان نقشه برداری کشور، پایگاه ملی نام‏های جغرافیایی ایران: https://gndb.ncc.gov.ir
• فجوری، ستاربردی. (1400). گفتگوی شخصی با ارازمحمد بهلکه. 21 دی.
• فجوری، ستاربردی. (1400). گفتگوی شخصی با جبار قادرپور. 23 اسفند.
• فجوری، ستاربردی. (1400). گفتگوی شخصی با صالح (مجید) بهلکه. 21 دی.
• فجوری، ستاربردی. (1400). گفتگوی شخصی با عاشوردردی قادرپور (بهلکه). 21 دی.
• عسگری‌خانقاه، اصغر و کمالی، محمدشریف. (1374). ایرانیان ترکمن. تهران: انتشارات اساطیر.
• مرکز آمار ایران https://www.amar.org.ir/
• میرزا ابراهیم. (2535). سفرنامه استرآباد و مازندران و گیلان (به کوشش مسعود گلزاری). تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.