شور آلنگ

شور آلنگ

Šuralang

روستایی است واقع در دهستان باغلی ماراما (که پیش‌تر قان‌یخمز غربی نام داشت)، از توابع بخش مرکزی شهرستان گنبد کاووس در استان گلستان. 

این روستا در 38 کیلومتری غرب شهر گنبدکاووس و در مختصات  22ً  50َ °54  طول شرقی و  9ً  11َ °37 عرض شمالی واقع شده است. ارتفاع این روستا از سطح دریا  18 متر است^[1].

روستا موقعیتی دشتی داشته و بر روی رسوبات آبرفتی گرگانرود استقرار یافته است. شور آلنگ از جنوب به اراضی روستای قوچ‌مراد، از شرق به اراضی روستاهای قوچ‌مراد و بی‌بی‌شیروان، از شمال به اراضی روستای بی‌بی‌شیروان، و از غرب به آب‌بندان و اراضی روستای محمدایمر محدود می‌شود^[2].

برای رسیدن به این روستا، ابتدا باید از جاده‌ی قدیم گنبد–آق‌قلا (معروف به خط آلمان) تا کیلومتر ۳۲ مسیر گنبد به آق‌قلا حرکت کرد. سپس مسیر غربی را در پیش گرفته و حدود ۵ کیلومتر دیگر به سمت جنوب، در مسیر روستای قوچ‌مراد، طی نمود. پیش از رسیدن به قوچ‌مراد، باید اندکی به سمت غرب تغییر مسیر داد.

 این این روستا نام خود را از پدیده‌ای جغرافیایی به نام «آلانگ» گرفته است. آلانگ‌ها زمین‌های مرتفع و دیوارمانندی هستند که گاه عرض آن‌ها به چند ده متر نیز می‌رسد. در محل کنونی روستا نیز زمینی به عرض حداقل ۳۰ متر و طولی چند کیلومتری وجود دارد که ارتفاع آن نسبت به اراضی اطراف، در برخی نقاط به دو تا سه متر می‌رسد.  

روستا به‌صورت خطی بر روی این عارضه‌ی جغرافیایی استقرار یافته است. اراضی اطراف، که حالتی زهکش‌یافته دارند، گاه به سمت شوری گرایش پیدا می‌کنند. ترکیب این دو پدیده، یعنی آلانگ و شوری، موجب شده است که روستا نام «شور آلانگ» یا «شور آلنگ» را به خود بگیرد    

  پیش از آن‌که روستا به‌طور دائم در محل کنونی استقرار یابد، به‌صورت استقرارگاهی ناپایدار برای کوچندگان ترکمن بوده است. با این حال، آن‌چه مسلم است این‌که استقرار دائمی روستا در موقعیت فعلی از سال ۱۳۴۵ به‌طور قطعی آغاز شده است؛ چرا که در همین سال، نام روستا برای نخستین بار در نشریات سرشماری عمومی نفوس و مسکن ثبت گردیده است.

  این امر در سال ۱۳۳۵ رخ نداده بود. همچنین در سرشماری‌های ۱۳۵۵ و ۱۳۶۵ نیز از شورآلنگ ذکری نشده و به نظر می‌رسد در این سال‌ها همراه با روستاهای دیگر سرشماری شده است. به علت فاصله اندک شورآلنگ با روستای قوچ‌مراد، احتمالاً در سال‌های مذکور، شورآلنگ همراه با قوچ‌مراد سرشماری شده است؛ احتمالی که با بررسی دقیق‌تر آمارهای قوچ‌مراد در این سال‌ها، از صحت بیشتری برخوردار می‌شود.

در آخرین سرشماری نفوس و مسکن (۱۳۹۵)، جمعیت روستا بالغ بر ۲۱۲ نفر در قالب ۵۹ خانوار بوده است. متوسط حجم خانوار در این سال ۳.۶ نفر بود که نسبت به سال ۱۳۴۵ (۴.۹ نفر) کاهش محسوسی را نشان می‌دهد؛ این کاهش ناشی از دو عامل تنظیم خانواده و کاهش خانوارهای گسترده است. 

آمار جمعیت روستا در سرشماری نفوس و مسکن ایران به شرح زیر اعلام شده است.[3]      

از نظر کالبدی، روستا شکل خطی دارد و دارای بافتی خیابانی است که متاثر از فرهنگ سکونتی ترکمن می‌باشد. منازل روستایی که پیش‌تر عمدتاً از مصالح بومی و غیرمقاوم ساخته شده بودند، در سال‌های اخیر به‌واسطه برنامه‌های توسعه مسکن روستایی، اکثراً با مصالح مقاوم بازسازی شده‌اند. البته تعداد اندکی از مساکن قدیمی باقی مانده‌اند که به دلیل معماری خاص، دارای ارزش تاریخی و فرهنگی می‌باشند. این مساکن معمولاً دارای پلان دو اتاقه و ایوان بوده و سقف آن‌ها هشت‌شیب است  

اکثر اهالی به زراعت و دامداری مشغول‌اند و تعدادی نیز در بخش خدمات فعالیت دارند. شمار شاغلان در بخش خدمات رو به افزایش است و علاوه بر خدمات روستایی و کارگری ساده، برخی از اهالی در بخش‌های خدماتی و تجاری شهر گنبد نیز فعالیت می‌کنند. فعالیت‌های صنعتی روستا محدود به تعداد کمی از بافندگان فرش است که در دهه‌های اخیر، تعداد آنها به طور پیوسته کاهش یافته است.

میزان اراضی روستا حدود ۲۰ هکتار است که در سال‌های پرآبی تمامی آن‌ها آبیاری شده و کشت شالی انجام می‌شود. آب زراعی روستا از آب‌بندانی کنار روستا تأمین می‌گردد که به‌صورت مشترک بین روستاهای شورآلنگ، قوچ‌مراد و بی‌بی‌شیروان است. این آب‌بندان، در صورت آبگیری کامل، توان آبیاری بیش از ۷۰۰ هکتار از اراضی اطراف را دارد و از نهرهای بایرام‌شالی و قره‌تیکن تغذیه می‌شود. با این حال، در برخی سال‌ها به‌دلیل مصرف آب در مسیر، آب کافی برای پر کردن آب‌بندان وجود ندارد که نتیجه آن عدم تأمین آب اراضی و تغییر کشت به گندم و جو است؛ شرایطی که در یکی دو سال اخیر نیز مشاهده شده است[4].

دامداری در روستای شورآلنگ شامل نگهداری گاو، گوسفند و بز می‌باشد. دام‌ها در بیشتر اوقات سال در طویله نگهداری شده و پس از پایان برداشت محصولات، برای چرای پس‌چر به مزارع برده می‌شوند. اهالی عمدتاً به‌صورت سنتی و برای مصارف شخصی به دام‌داری می‌پردازند. بر اساس آمارهای دهیاری، تعداد دام‌های روستا بالغ بر ۴۵۰ رأس گوسفند و بره، ۵۰ رأس بز و بزغاله و ۱۰ رأس گاو است.[5]

اهالی شورآلنگ ترکمن و اهل تسنن هستند و به زبان ترکمنی صحبت می‌کنند. آنان عمدتاً از تیره‌های حبیب‌لی، از طایفه آتابای ایل یموت می‌باشند. همچنین چند خانوار از تیره‌های گوگ و کسرقا نیز به دلایل مختلف به این روستا مهاجرت کرده‌اند. تکه‌راد، بازیار، حبیبلی، تاجی‌فرد، گوگ‌نژاد، امین‌زاده و ... از خانواده‌های بزرگ روستا به شمار می‌روند. میراث فرهنگی ملموس و ناملموس ترکمن‌ها، همانند سایر مناطق ترکمن‌نشین، در این روستا نیز به وضوح دیده می‌شود.

روستای شورآلنگ دارای جاده آسفالت، آب و گاز لوله‌کشی، برق، دبستان، مسجد، شورا و دهیاری می‌باشد. همچنین وضعیت آنتن‌دهی موبایل و اینترنت در این روستا مطلوب است.