دشتی کلاته غربی
دشتیکلاته غربی Dašt-e Kalāte-ye Qarbi
روستایی در دهستان انزان غربی از بخش مرکزی شهرستان بندرگز، استان گلستان.
این روستا در 5 کیلومتری جنوب شهر بندرگز و در نقطه‌ی ً15 َ44 °36 عرض و ً35 َ56 °53 طول جغرافیایی واقع شده است. ارتفاع این روستا از سطح دریا 18متر است.[1]
دشتیکلاته غربی از سوی شمال به بزرگراه گرگان ساری و شهر بندرگز، از جنوب به جاده قدیم گرگان ساری (جاده شاه عباسی)، از شرق به روستای دشتیکلاته شرقی و از غرب به روستای جفاکنده متصل است.
در وقفنامه خواجه مظفر بتکچی مربوط به سال 919 ق حدود دشتیکلاته واقع در بلوک انزان به این شرح ذکر شده، از شرق پیوسته به اراضی کهنه گز، از غرب پیوسته به قریه جیپاکنده، از جنوب پیوسته به شارع عام؛ از شمال پیوسته به دریای قلزم .[2]
در وقفنامهای مربوط به سال 1119ق فردی به نام قاسمعلی الوفنی دو دانگ از دشتیکلاته و املاک و اموال دیگری را وقف بر اولاد ذکور خود کرد.[3]
میرزا ابراهیم در گزارش سفر خود به شمال ایران میان سالهای1276-1277، از این روستا با عنوان «دشتیکلوته» از توابع بلوک انزان نام برده است.[4]
مکنزی کنسول انگلیس در رشت که سال 1276ق به استرآباد سفر کرد در سفرنامه خود از این آبادی با عنوان «دشتکلاتو» یکی از روستاهای بلوک انزان استرآباد نام برده است.[5]
جمعیت روستا که با نام «دشت کلاته» ثبت شده است در سال 1276ق، 90 خانوار و 458 نفر بود. ترکیب جمعیتش به این شرح ثبت شده است: مرد زن دار90 نفر، زن شوهردار 106 نفر، مرد بی‌زن 55 نفر، زن بی‌شوهر 19 نفر، پسر صغیر105 نفر، دختر کبیر 23نفر و دختر صغیر 60 نفر.[6]
ملکونف، جهانگرد روس، در سال1277ق، سفری به شمال ایران داشت. این آبادی را با نام «دشتکلا» از روستاهای بلوک انزان ایالت استرآباد نام برده که در مجاورت رودخانهای به همین نام قرار گرفته است.[7]
رابینو، مامور رسمی دولت بریتانیا در ایران، در سال1288ق، به استرآباد سفر کرد. وی «دشتکلا» را از آبادیهای بلوک انزان معرفی کرده است.[8]
وضعیت این روستا در گزارش سال 1296 قمری اینگونه ثبت شده است: «دشته کلاته بلوک انزان اربابی و از مال سادات ساکنین قریه مزبوره آب مشروب از قنات و رودبار است و قشلاقیت دارد. تعداد نفوس آن 282 نفر است.»[9]
در کتاب فرهنگ جغرافیایی ایران که در اوایل پهلوی اول منتشر شد، این آبادی از روستاهای دهستان انزان بخش بندرگز شهرستان گرگان با 810 سکنه معرفی شده است. مذهب اهالی تشیّع و پیشه‌ی آنها زراعت بود. محصولاتی همچون برنج، غلات ، پنبه، کنجد، صیفی و توتون در روستا کشت می‌شد. چشمه و قنات مهمترین منبع فراهم کننده‌ی آب روستا به حساب می‌آمد.[10]
آمار جمعیت این آبادی سرشماری نفوس و مسکن ایران تا سال 1345 به صورت تجمیعی با عنوان «دشتیکلاته» ثبت شده، و از سال 1355 به بعد به دو روستای دشتیکلاته غربی و دشتیکلاته شرقی تفکیک شده است، این آمار با توجه به توضیح فوق به این شرح است:[11]
|
سال |
خانوار |
جمعیت |
|
1335 |
* |
748 |
|
1345 |
114 |
602 |
|
1355 |
111 |
635 |
|
1365 |
126 |
704 |
|
1375 |
144 |
709 |
|
1385 |
141 |
532 |
|
1390 |
172 |
548 |
|
1395 |
166 |
454 |
روستا در ناحیهی هموار و دشت در پائین دست ارتفاعات جنگلی قرار گرفته است.
منازل مسکونی روستا در سالهای اخیر نوسازی و با مصالح نوین ساخته شده و یکی از خانههای قدیمی که گفته میشود مربوط به دوره قاجار است، باقی مانده است.
از جاذبههای این محل میتوان به جنگل و چشمه قل قلی که در جنوب روستا واقع است اشاره کرد.
روستاییان به زبان فارسی و گویش طبری صحبت میکنند، مسلمان و شیعه مذهب هستند، اکثریت به کشاورزی و تعداد محدوی نیز به دامداری و کار در اماکن اداری و صنعتی مشغول‌اند. کشاورزان دشتی کلاته غربی در زمینهای کشاورزی روستا که حدود 500 هکتار است، محصولاتی همچون گندم، سویا، کدو، خیارف گوجه و بادمجان کشت میکنند. و باغات مرکبات و سیاه ریشه نیز دارند.
از نامهای خانوادگی پرجمعیت روستا میتوان به علوی، اکبری، ترکمانغلامی، بادی، رحمانی، جعفری، رضایی، حیدری اشاره کرد.
جفاکنده از امکانات زیربنایی همچون آب آشامیدنی لوله کشی، برق، گاز، جاده آسفالت و تلفن بهره‌مند است. مرکز بهداشت، دبیرستان دوره اول و دوم، سالن ورزشی، پست بانک، مسجد و فاطمیه در روستا بنا شده است.
مردم روستا در پیروزی انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی ایران و عراق همچون سایر ایرانیان نقش داشتند. 3 نفر از جوانان روستا در جنگ ایران و عراق به شهادت رسیدند.[12]
[1]. سازمان نقشه برداری کشور.
[2]. ستوده، (بیتا). ج6. ص287.
[3]. ستوده، (بیتا). ج6. ص381.
[4]. میرزا ابراهیم، (1355). ص54
[5]. مکنزی،(1359). ص183.
[6]. قورخانچی، (1360). ص107
[7]. ملکونف.(1376). ص150
[8]. رابینو،(1365). ص 192
[9]. ذبیحی، مسیح (1363).ص242.
[10]. فرهنگ جغرافیایی ایران.(1329). ص122
[11]. مرکز آمار ایران.
[12]. علوی، سید نظام الدین (10/11/1401).
منابع:
- ذبیحی، مسیح.(1363).گرگان نامه. تهران: انتشارات بابک.296ص.
- رابینو،هـ ل.(1365). مازندران و استرآباد.(چاپ سوم). ترجمه: غلامعلی وحید مازندرانی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. 371ص.
- سازمان نقشه برداری کشور، پایگاه ملی نامهای جغرافیایی ایران. قابل دسترسی از: https://gndb.ncc.gov.ir
- ستوده، منوچهر. ذبیحی، مسیح(بیتا). از آستارا تا استارباد.(ج6). تهران: انجمن آثار ملی. 722ص.
- علوی، سید نظامالدین، (10/11/1401)، (دهیار روستای دشتیکلاته غربی). مصاحبه با مرکز دانشنامه گلستان.
- فرهنگ جغرافیایی ایران (1329). (جلد سوم، استان دوم). تهران: دایره جغرافیایی ارتش. 332 ص.
- قورخانچی،محمدعلی.(نخبه سیفه)1360. به کوشش منصوره اتحادیه و سیروس سعدوندیان. تهران: نشر تاریخ ایران. 153ص.
- مرکز آمار ایران. درگاه ملی آمار. نتیجه سرشماری نفوس و مسکن. قابل دسترسی از:https://www.amar.org.ir
- مکنزی، چارلز فرانسیس.(1359). سفرنامه شمال. به کوشش منصوره اتحادیه. تهران: نشرگستره. 218ص.
- ملکونف. گریگوری(1364). کرانههای جنوبی دریای خزر، ترجمه امیرهوشنگ امیری. تهران: کتابسرا.
- میرزا ابراهیم، (1355). سفرنامه استرآباد و مازندران و گیلان. به کوشش مسعود گلزاری. تهران: بنیاد فرهنگ ایران. 334ص.