پارک جنگلی النگدره

پارک جنگلی النگدره    Alang-Darreh Forest Park

 جنگلی واقع در جنوب شهر گرگان.

النگدره یکی از معروف ترین پارک‌های جنگلی است که در جنوب گرگان قرار دارد. این پارک در طرح جنگل‏داري زيارت و سري 2 ناهارخوران و در 54 درجه و 26 دقیقه تا 54 درجه و 27 دقیقه طول شرقي و 36 درجه و 47 دقیقه تا 36 درجه و 48 دقیقه عرض شمالي قرار دارد. ارتفاع آن از سطح دريای آزاد بین 300 تا 480 متر و مساحت آن 185 هكتار است.

النگدره از دو واژه «اَلَنگ» یا «اُلنگ» یا «اَلِنگ» به معنای سبزه‌‏زار، مرتع، مَرغزار، و چمنزار نمور و «دره» تشکیل شده است. بنابراین، النگدره به معنای دره‌ی سرسبز یا دره‌ی مرتعی است. تاریخچه آغاز مطالعات پارک جنگلی النگدره به سال 1356ش و احداث آن به سال 1362ش برمی‏‌گردد. از دهه‏‌ی 70، این پارک به عنوان یکی از اصلی‏‌ترین مناطق تفرجی گرگان محسوب می‏‌شد که مدیریت آن تا دهه 90 بر عهده اداره کل منابع طبیعی استان گلستان بود. بر پایه ماده 147 برنامه پنجم توسعه دولت، مبنی بر واگذاری منابع طبیعی حریم شهرها به شهرداری‏‌ها، مدیریت آن در سال 1391 به شهرداری گرگان واگذار شد.

از آن جا که النگدره در دامنه شمالی رشته کوه البرز قرار دارد، دارای شرایط آب و هوایی معتدل خزری است و از دیدگاه اقلیمی، جزو اقليم معتدلِ مرطوب به شمار می‏‌رود. متوسط بارندگی سالانه بین 670  تا 837 میلی­ متر و بیشترین بارش در فصل بهار و زمستان و ميانگين دماي ماهانه، 35/15درجه سانتی‌گراد برآورد شده است.

از دیدگاه زمین‏‌شناسی، سنگ بستر از نوع سازند شيست سبز گرگان با پوششي از رسوبات لسي است و سن آن به دوره‌‏ی پرکامبرین و کواترنری می‌‏رسد. نفوذپذيري آن، ضعيف تا متوسط و پایداری، از خوب تا ضعیف متغیر است. نوع خاک، قهوه‏‌اي جنگلي شسته شده با افق كلسيك و در بخش‌‏هایی، رانکر است. بافت خاک، بین سيلتي رس لومی به نسبت سنگين تا متوسط سيلتي لومی، متغیر است و ساختمان دانه‌اي ريز، درشت و چندوجهي دارد.

حوضه آبخیز النگدره، یکی از شاخه­‌های فرعی حوضه آبخیز قره‌­سو است و از نظر هیدرولوژیکی، به سه زیر حوضه‏‌ی گَلَند تاریکی، توشَن و النگدره تقسیم می‌‌شود. یکی از ویژگی­‌های این حوضه، وجود ایستگاه آبگیری است که بخشی از آب آشامیدنی گرگان را تأمین می­‌کند. رودخانه النگدره که در ادامه، تول چشمه نامیده می‏‌شود، از بلندی‌های جنوب گرگان سرچشمه می‏‌گیرد و تقریبا از میان پارک می‏‌گذرد.

پوشش گیاهی النگدره بیشتر از جنگل‏‌های هیرکانی است که جزو کهن‏‌ترین جنگل‏‌های دنیاست و در ایران فقط در شمال کشور باقی‏مانده است. این پوشش شامل پوشش درختي (ممرز، انجيلي، بلوط، آزاد، افرا، لرگ، توسكا، خرمندي)، پوشش درختچه‌‏اي (وليک، ازگيل، تمشك) و پوشش علفي (بنفشه، جگن، فرفیون) است. بیشترین فراوانی تیپ‏‌های گیاهی در این پارک جنگلی، به ترتیب متعلق به ممرز، انجیلی، ممرز- انجیلی، بلوط- انجیلی و ممرز- بلوط است. گونه‏‌های جانوری آن به شکل کلی نمایانگر گونه‌‏های شاخص جنگل‏های هیرکانی است. از این رو، جانورانی مانند گراز، خرس، شغال، خرگوش، خارپشت، قرقاول، فاخته، بلبل، گنجشک، سینه سرخ و انواع خزندگان و دوزیستان را می‏‌توان دید.

النگدره از نظر گردشگری اهمیت بسیار زیادی دارد و یکی از پارک‌های جنگلی است که به دلیل موقعیت آن در داخل شهر و دسترسی آسان‌، از محبوبیت زیادی برخوردار است. همچنین، همراه با سایر نمادهای طبیعی گرگان، یعنی ناهارخوران و هزارپیچ، مجموعه‌‏ای از تفرجگاه‏ها را شکل می‌‏دهد که مشابه آن را کمتر می‏‌توان در سایر نقاط شمال ایران دید. چشم‌اندازهای پاییزی النگدره بسیار دیدنی است و یکی از جاذبه‌‏های گردشگری این منطقه به شمار می‏‌رود. بیشتر بازديدكنندگان، براي استفاده از آب و هوا، پيك‌نيك، پياده‌روي، ورزش و فعاليت‌هاي مشابه، به اين منطقه مي‌آيند. علاوه بر ویژگی‏‌های بارز طبیعی، در محدوده‏‌ی النگدره آثار باستانی نیز وجود دارد، به طوری که ضلع شمالی آن با عنوان «محوطه النگدره» با قدمت تاریخی- اسلامی به شماره ۱۱۲۹۲در سال 1383 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

منابع:

• اداره كل تدو‌ين و تنقيح قوانين و مقررات كشور. (1389). مجموعه قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوري اسلامي ايران (1394ـ1390). تهران: معاو‌نت تدوين، تنقيح و انتشار قوانين و مقررات.

• احمدی‌رستمی، علی، بني‌هاشمي، معصومه، و فرازجو، حسن. (1380). مطالعه هیدرولوژی حوضه آبخیز النگدره. پايان‌نامه کارشناسی چاپ نشده. دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.

• برزه‌کار، قدرت‌الله. (1382). طرح تجدیدنظر پارک جنگلی النگدره. تهران: سازمان جنگل‏ها، مراتع و آبخیزداری کشور.

• دُربیکی، مزدک. (1389). طبيعت. در: مؤسسه فرهنگی میرداماد و ‌رحمت‌الله رجائی (گردآورندگان)، گلستانه: مجموعه مقالاتی درباره جرجان و استرآباد. (82-41). گرگان: انتشارات پیک ریحان.

• سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح. (1382). فرهنگ جغرافيايي رودهاي كشور: حوزه‌ي آبريز درياي خزر. (جلد 2، چاپ اول). تهران: مؤلف.

• فرهنگ واژگان تبری با همانندهای مازندرانی، استاربادی، گیلی، قصرانی. (1381). تهران: احیای کتاب.

• لغت‌نامه دهخدا (جلد 3، چاپ 2). (1377). موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.

• منفرد، ‏‏هادی. (1389). برآورد ارزش تفرجی پارک جنگلی النگدره با استفاده از روش ارزش‏‌گذاری مشروط. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد چاپ نشده. دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.

• نصرالله‌نژاد، حسن. (1363). طرح پارک جنگلی النگدره. گرگان: سرجنگلداری کل منطقه گرگان و گنبد.